राजू श्रीवास्तव

स्टँड-अप कॉमेडी हा कलाप्रकार फार प्रचलित नव्हता त्या काळात राजू श्रीवास्तव प्रसिद्धी झोतात आला. १९९३ पासून तो या क्षेत्रात काम करतोय. त्या काळी तंत्रज्ञान एवढं प्रगत नव्हतं. त्यामुळे तेवढी प्रसिद्धी त्याला कदाचित मिळाली नाही. मुळचा उत्तर प्रदेशातील कानपूरचा रहिवाशी असलेला राजू श्रीवास्तव आपलं करिअर घडविण्यासाठी मुंबईत आला. त्याचं खरं नाव सत्य प्रकाश श्रीवास्तव आहे.  सुरवातीला 'तेजाब' (1988), 'मैने प्यार किया' (1989) सारख्या काही चित्रपटांमध्ये  त्याने छोट्या-छोट्या भूमिका केल्या. सुरुवातीपासून त्याला कॉमेडिअन व्हायचं होतं. मात्र त्याला खरी ओळख मिळाली ती 'ग्रेट इंडियन लाफ्टर चॅलेंज' या मालिकेमधून. त्याला विजेता होता आलं नसलं तरी त्याची कॉमेडी मात्र लोकांना पसंत पडली.

त्यानंतर 'कॉमेडी का महामुकाबला', 'कॉमेडी सर्कस', 'लाफ इंडिया लाफ' आणि 'गँग्स ऑफ हंसीपूर'सारख्या कॉमेडी शोमध्ये त्याने सहभाग घेतला.  या शिवाय त्याने 'बिग बॉस'चे तिसरे पर्व आणि 'नच बलिए'चे 6 व्या पर्वातसुध्दा भाग घेतला.

देश-विदेशात त्याने आपले शो सादर केलेत. राजकारण, समाजकारण, आसपास घडणाऱ्या घटना, छोट्या-मोठ्या गोष्टींवर मिमिक्री करणे, कॉमेडी करणे यात त्याचा हातखंडा. व्यंग असो की विडंबन, विनोद असो की नक्कल अथवा शायरी  या सर्व गोष्टी तो कुशलतेने हाताळतो. आपल्या कॉमेडी मध्ये त्याने फालतू विनोद टाळले आहेत. असभ्य भाषा त्याने टाळली आहे. कुटुंबासोबत शो पाहता यावा असं त्याचं मत आहे. त्यामुळे पारिवारिक कॉमेडियन  ही प्रतिमा त्यानं कायम ठेवली आहे. आजकाल सर्रास अश्लिल कॉमेडी प्रसारित केली जाते. म्हणूनच तो वेगळा.

देशभरात विविध कार्यक्रमांमध्ये त्याने सहभाग घेऊन त्याने आपला शो सादर केला आहे. लोकांचं मनोरंजन केलं आहे. लोकांना हसवलं आहे. आजही यु ट्यूब वर सर्च केलं तर त्याचे अनेक शो आपल्याला पाहता येतील. त्याची स्वतःची एक स्वतंत्र शैली आहे सादरीकरणाची. प्रसंगावधान आहे. वेळेवर विनोद करण्याची कला अवगत आहे. शायरी, कविता, जोक्स तो सहजपणे सादर करतो.

अलीकडच्या काळात तो फारसा दिसत नाही. भारतात स्टँड-अप कॉमेडी रुजवण्यात मात्र त्याचा महत्त्वपूर्ण वाटा आहे. कॉमेडी हा प्रकार लोकप्रिय करण्यात त्याचं महत्त्वपूर्ण योगदान आहे. त्याला पाहून अनेक जण या क्षेत्रात उतरले. गेल्या काही वर्षात अनेक कलाकार कॉमेडी उदयास आले आणि प्रसिद्ध झाले. तरीही त्यानं आपलं स्वतंत्र स्थान निर्माण केलंय. प्रत्येकाला परिचित असं नाव आहे.  

सचिन भगत (९९२२१२७३८५)

श्री संत गजानन महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय

शेगाव

वर्क फ्रॉम होम (Work From Home)

कोरोनाचा वाढता प्रादुर्भाव टाळण्यासाठी मार्च महिन्यापासून लॉकडाऊन सुरु झालं. परिणाम व्हायचा तो झाला. उद्योगधंदे, कंपन्या यांचे कामकाज ठप्प झाले. जेथे शक्य तिथे वर्क फ्रॉम होम ची सुविधा कर्मचाऱ्यांना दिली गेली. वर्क फ्रॉम होम चा येत्या काळात काय परिणाम होईल ते तर दिसून येईलच परंतु जॉब चे संदर्भ कसे बदलले आहेत ते लक्षात घेणे गरजेचे आहे. घरी बसून काम करता येत असल्याने कंपनीत जायची गरज नाही. त्यामुळे वाहतूक व्यवसायात असलेले कॅब चालक, ऑटो चालक यांच्या व्यवसायावर परिणाम झाल्याशिवाय राहणार नाही. जवळपास  ३ लाख आयटी कर्मचाऱ्यांचे वर्क फ्रॉम होम सुरू असल्याने रस्त्यांवर वाहनांचे प्रमाण निम्मे झाले. त्यामुळे प्रदूषण सुद्धा कमी झालेय.

'वर्क फ्रॉम होम'मुळे लोकांचा प्रवासाचा खर्च, कपडे, खाद्य पदार्थ इत्यादी गोष्टींवर होणारा खर्च कमी खूप कमी झालाय. वरवर पाहता ते कर्मचाऱ्यांसाठी अधिक फायद्याचा दिसतेय.  त्यांचा प्रवासात जाणारा वेळ वाचतोय. हे असलं तरी घरी तसा सेट अप तयार करणे, इन्टरनेट या बाबींची पूर्तता त्यांना करावी लागणार आहे.

कंपन्यांना ही ते फायद्याचे आहे. मग ती ऑफिस मधील विजेची बचत असो की ओघाने येणारे अनेक खर्च टाळले जात आहे. त्यामुळे भविष्यात अनेक कंपन्या  वर्क फ्रॉम होम चा पर्याय कायमस्वरूपी निवडू शकतात. अलीकडे आरपीजी या कंपनीने कर्मचाऱ्यांना कायमस्वरूपी वर्क फ्रॉम होम चा पर्याय दिल्याची बातमी झळकली. ४ बिलियन डॉलर मूल्य असलेल्या या ग्रुपची टायर, आयटी, आरोग्य, ऊर्जा, पायाभूत सुविधा या क्षेत्रांमध्ये मोठी उलाढाल आहे.  सेल्स विभागाचे सर्व कर्मचारी कायमस्वरुपी घरातून काम करतील असं धोरण आरपीजीने तयार केलं आहे. इतर कंपन्याही वर्क फ्रॉम होम च्या  धोरणात बदल करण्याची शक्यता आहे. भारतात कॅविनकेअरने आपली कॉर्पोरेट कार्यालये बंद करत जूनमध्ये वर्क फ्रॉम होमचा स्वीकार केला. ट्विटरनेही आपल्या कर्मचाऱ्यांना हव्या तेवढ्या कालावधीपर्यंत वर्क फ्रॉम होमची निवड करण्याचा पर्याय दिला आहे. गुगल आणि फेसबुकनेही वर्क फ्रॉम होम वाढवलं आहे.

वर्क फ्रॉम होम चा काय परिणाम होईल ते दिसून येईलच. अलीकडे एका सर्वेक्षणात वर्क फ्रॉम होम च्या जॉब्स  मध्ये वाढ झाल्याचं दिसून आलंय.

वर्क फ्रॉम होम चे फायदे:

•वेळेची बचत

•रहदारी कमी

•पैश्याची बचत

•कामाच्या तासांमध्ये शिथिलता

•कुटुंबासोबत अधिक वेळ घालवता येईल

•ताण-तणाव कमी

•कामाच्या बाबतीत स्वातंत्र्य

वर्क फ्रॉम होम तोटे:

•घरात लहान मुले असल्यास व्यत्यय जास्त

•घर आणि काम यात फरक जाणवत नाही

•क्रयशक्ती कमी

•स्वाथ्यास हानिकारक जीवनशैली

•इतरांशी असलेला संवाद कमी

•एकाकीपणाची भावना वाढीस लागू शकते.

•कामगिरीचे मूल्यमापन करणे कठीण

वर्क फ्रॉम होम करताना खालील गोष्टी तुमच्याकडे असल्या पाहिजे:

•केंद्रित

•स्वयंशिस्त

•वेळेचे नियोजन

•संघटीत आणि संरचित

•एकटे काम करण्याची सवय

 

सचिन भगत (९९२२१२७३८५)

श्री संत गजानन महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय

शेगाव

 

गिग इकॉनॉमी (Gig Economy) म्हणजे काय?

अलीकडे व्यापाराचे स्वरुप बदलते आहे. जॉब चे स्वरूप बदलत आहेत. प्रत्येक कंपनी पैसे कसे वाचतील याचा विचार करते म्हणजे नफ्याचा विचार करते. प्रत्येक कामासाठी नवीन उमेदवार नियुक्त करणे  कंपनीला सुद्धा परवडणारे नाही. शोर्ट टर्म प्रोजेक्ट असतील, छोटे-मोठे काम असेल तर नवीन नियुक्ती करणे तोट्याचा सौदा. त्यामुळे नवीन नवीन शक्कल कंपन्या लढवत असतात. गिग इकॉनॉमी हा त्यातील एक प्रकार. त्याला टास्क इकॉनॉमी असेही म्हटले जाते. गिग इकॉनॉमी म्हणजे फ्री मार्केट सिस्टम. गिग हा शब्द स्लँग असून त्याचा अर्थ म्हणजे ठराविक कालावधीसाठी असणारे एखादे काम.  गिग हा शब्द संगीतकार वापरतात.

त्यात  कंपनी एखादे काम ठराविक कालावधीत व्यावसायिकाकडून करून घेते. त्यांचा करार असतो. ठराविक कालावधीत ते काम पूर्ण झाले की त्या व्यावसायिकाचा त्या कंपनीशी काही संबंध राहत नाही. अनेक लोकांना एखाद्या कंपनीत आयुष्यभर राहणे कदाचित आवडत नसेल तेव्हा ते फ्री-लान्सर म्हणून असे काम  किंवा प्रकल्प पूर्ण करून देतात कंपन्यांना. यात त्याला काम करण्याचे स्वातंत्र्य असते. कंपनीत जायची गरज भासत नाही. असेल त्या ठिकाणाहून ते काम पूर्ण करतात. काम पूर्ण केल्यानंतर करारानुसार त्यांना त्यांचे देयक मिळते. भारतात सुद्धा गिग इकॉनॉमी जोर धरू पाहत आहे. डेटा अॅनालिटिक्स, कंटेंट रायटिंग, भाषांतर, निवड, विक्री, डिजिटल मार्केटिंग, ब्रँडिंग, आर्किटेक्चर, अकाउंटिंग, कन्सल्टिंग असे अनेक गिग जॉब्ज दिवसेंदिवस उपलब्ध होत आहेत. कंपन्या आपले प्रकल्प आऊटसोर्स करत आहेत. 

गिग इकॉनॉमी  च्या विस्तारामागे अनेक कारणे आहेत. अनेकांना आपण करत असलेल्या कामाचा कंटाळा येऊ शकतो किंवा कंपनीत वेळेवर वेतन न मिळणे, प्रमोशन न मिळणे, वेतन न वाढणे  असे अनेक करणे असू शकतात ज्यामुळे लोकं या क्षेत्राकडे वळत आहेत. या शिवाय ज्यांना भरपूर पैसा कमवायचा आहे ते असे अनेक जॉब्स एकाच वेळी करत असतात. त्यांच्यासाठी ही सुवर्णसंधी. एकाच वेळी असे व्यक्ती अनेक कंपन्यांशी सबंधित असतात. त्यांच्या कामात लवचिकता असते. त्यांना मिळणारे काम अल्प किंवा दीर्घ काळासाठी असू शकते.

ज्यांना खूप परिश्रम करण्याची सवय असते त्यांच्यासाठी हे लाभदायक क्षेत्र. आजकाल अनेक कंपन्या अश्या कामाची संधी देत आहेत. कंपन्यांना सुद्धा कौशल्य असलेल्या लोकांकडून काम पूर्ण करवून घेता येते.

आजकाल अनेक वेबसाईट गिग जॉब्ज च्या संधी उपलब्ध करून देत आहेत. त्यात ओला, उबेर, अमेझॉन अश्या अनेक कंपन्या आहेत.

प्रगत राष्ट्रांमध्ये गिग इकॉनॉमी वेगाने विस्तारत आहे. कौशल्य असणाऱ्या लोकांना प्रचंड स्कोप आहे. पारंपारिक नोकऱ्यांच्या मागे न जाता या क्षेत्रात सुद्धा करिअर करता येऊ शकते. गरज आहे ती कौशल्यांची.  तंत्रज्ञानाच्या वापरामुळे जगाच्या कोणत्याही ठिकाणाहून काम करता येऊ शकते. येत्या काही वर्षात गिग जॉब चे प्रमाण प्रचंड वाढण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे प्रत्येकाने याकडे संधी म्हणून बघितले पाहिजे. बदलत्या काळाशी जुळवून घेतलं पाहिजे. त्यामुळे आपण  अडगळीत पडणार नाही.

सचिन भगत (९९२२१२७३८५)

श्री संत गजानन महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय

शेगाव